Дэлхийн гемофилийн холбооноос зохион байгуулдаг Олон улсын  28 дахь их хурал Шотланд улсын Гласково хотод 5 дугаар сарын 20-24-ний өдрүүдэд болж өнгөрлөө. Энэхүү томоохон арга хэмжээнд ЦССҮТ-ийн Чанар, цусны сонор сэрэмжийн албаны дарга Т.Алимаа, Технологийн тасгийн эрхлэгч Ч.Халиун, Монголын Үндэсний Гемофилийн Холбооны ерөнхийлөгч Н. Мандаа нар оролцоод ирлээ. Энэ талаар ЦССҮТ-ийн Чанар, цусны сонор сэрэмжийн албаны дарга Т.Алимаатай ярилцлаа.

\r\n

-Олон улсын чанартай томоохон хуралд ямар ямар асуудлыг голлон хэлэлцэв?

\r\n

Дэлхийн гемофилийн холбооноос  2 жил тутам их хурлаа зохион байгуулдаг. Энэ жил ДГХ-ны  28 дахь их хурал Шотланд улсын Гласково хотод 5 дугаар сарын 20-24-ний өдрүүдэд болж өнгөрлөө. Манай улсаас ЦССҮТ-ийн болон Монголын үндэсний гемофилийн холбооны төлөөлөл уг хуралд оролцсон. Хурлын цар хүрээний хувьд  135 орны  5010 хүн оролцсон маш том арга хэмжээ боллоо.

\r\n

 Энэхүү хурлаар дэлхий нийтэд цус бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүсийн  оношлогоог сайжруулах, дунд болон хөнгөн хэлбэрийг илрүүлэх, бүртгэх, илрүүлсэн бүх хүнийг эмчилгээнд  бүрэн хамруулж, төгс  эмчлэх,  эрүүл хүн шиг ажиллаж хөдөлмөрлөх   эрхийг нь хэрхэн олгох зэрэг асуудлыг хэлэлцлээ. Бүрэлдэхүүний хувьд  цус бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүс тэдгээрийн гэр бүл, эрүүл мэндийн байгууллагын эмч ажилтнууд цус бүлэгнэлтийн фактор үйлдвэрлэдэг эмийн компаниуд оролцдог юм.

\r\n

Хурлын онцлог гэвэл хэлэлцэх асуудлынхаа агуулгаасаа хамаараад хэд хэдэн салбар хуралдаанд хуваагдсан. Тухайлбал,  энэ төрлийн өвчтөнүүдийн нийгмийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх, тусламж үйлчилгээг хүртээмжтэй хүргэх, бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүсийг хичээл сургуульд бүрэн хамруулж, эрүүл хүн шиг ажиллаж, хөдөлмөрлөх боломжийг нь яавал олгох вэ гэдэг асуудлыг хэлэлцсэн бүлэг  хуралдаан болж байхад нөгөө талд нь оношлогоог яаж сайжруулах вэ, орчин үед тавигдаж байгаа урт хугацааны эмчилгээ нь юу байх вэ, генийн түвшинд яаж эмчлэх вэ зэрэг асуудлын хүрээнд  эмч, эмнэлгийн ажилтнууд оролцсон хурал болж байх жишээтэй. Мөн цус бүлэгнэх өвчтэй хүмүүст тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг эмнэлгийн тусгай мэргэжлийн сувилагч нарт зориулсан олон сургалт болсон.

\r\n

Монгол Улсаа төлөөлж очсон  бидний хувьд  хэд хэдэн хуралд онцгойлон оролцлоо. Манай улс Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Номхон далайн баруун эргийн бүс нутагт харьяалагддаг. Энэ утгаараа бүс нутгийн хэмжээнд цус бүлэгнэлтийн удамшлын болон бусад эмгэгүүдэд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ ямар түвшинд байгаа, энэ талаар бүс нутагт хийгдэж байгаа үйл ажиллагаа, цаашдын зорилтыг хэлэлцсэн Номхон далайн баруун эргийн бүсийн хуралд оролцлоо. Баярлууштай бас бахархууштай нь бүсийн хуралд тавигдсан илтгэлүүдээс Монгол Улс цус бүлэгнэлтийн эмгэгийг оношлох, эмчилгээг тэгш хүртээмжтэй хүргэх чиглэлээр нэлээдгүй амжилт үзүүлснийг дэлхий даяар үнэлсэн. Мөн бүс хариуцсан мэргэжилтэнтэй  Монгол Улсад гемофили болон цус бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүст хандсан тусламж үйлчилгээний  талаар ярилцлаа. Гуравдугаарт, дэлхийн өндөр хөгжилтэй улс орнууд болон хөгжиж байгаа  улсуудад хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх ихрийн программ гэж байдаг. Тэр программыг хөгжүүлж байгаа талаар уулзалт болсон. Манай Монгол Улсын үндэсний гемофилийн холбоо Канадын Венепик хотын Ээжүүдийн холбоотой хамтран ажилладаг. Энэ хамтын ажиллагаа 3 жилийн хугацаатай хэрэгжсэн бөгөөд 2017 онд хамтын ажиллагааг сайн хэрэгжүүлсэн гэдэг шагналыг ДГХ-оос авсан. Ийм амжилттайгаар энэ хурлаас буцаж ирлээ дээ.

\r\n

–Мэдээж олон асуудал хэлэлцэж тэр хэрээр олон шийдэл, дүгнэлтэд хүрсэн  байх. Хурлаас гарсан гол шийдвэр нь юу байв?

\r\n

 Нэгдүгээрт, дэлхий даяар гемофили буюу цус бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүсийг  илрүүлэх, оношлогоог нь сайжруулах, одоогоор илрүүлж чадахгүй байгаа хөнгөн хэлбэр болон нууц хэлбэрийг нь илрүүлэх тал дээр онцгой  анхаарал хандуулая гэж ярьсан. Хоёрдугаарт, илрүүлсний дараа эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг шуурхай хүргэж, төгс  эмчлэх  талаар ярилцлаа. Гуравдугаарт, дэлхий даяар  аль болох удаан үйлчилгээтэй факторуудыг хэрэглэхэд анхаарал хандуулаач гэдэг чиглэлээр бид ярилцлаа. Дэлхийн гемофилийн холбооны гишүүн орон болгон дээрхи 3 чиглэлээр  хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, цаашдаа хамтын ажиллагаагаа сайжруулан, 2020 онд болох дараагийн хуралд тодорхой үр дүн, амжилттайгаар  эргэж уулзахын ерөөл тавилаа.

\r\n

-Ингэхэд манай улсад ийм өвчтэй хэдэн хүн байдаг вэ? Ер нь бүрэн эмчлэх боломж бий юү?

\r\n

-Судалгаа бий. 10000 эрүүл төрөлтөд нэг гемофили өвчтэй хүүхэд төрдөг. Одоогоор манай улсад 102 хүн гемофили өвчний бүртгэлтэй байна. Үүний цаана илрээгүй 200-300 хүн байх магадлалтай. ЦССҮТ-ийн хувьд цус бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүст үзүүлэх тусламж, үйлчилгээг сайжруулах чиглэлээр хэд хэдэн зүйлд анхаарал хандуулж ажиллана. Үүнд:

\r\n

1. Цус бүлэгнэлтийн эмгэгийн оношилгоог сайжруулах

\r\n

2. Цус бүлэгнэлтийн эмгэгтэй хүмүүсийн бүртгэлийн цахим программ нэвтрүүлэх

\r\n

3.Урьдчилан сэргийлэх цэвэршүүлсэн фактороор хангах зэрэг болно.

\r\n

Цус бүлэгнэлтийн эмгэгийн оношилгоог төвийн Нэгдсэн лабораторид хийж эхлэх зорилт тавьж байна. Үүний тулд олон бэлтгэл хангах шаардлагатай. Тухайлбал, төвийн лабораторийн техник, технологийн шинэчлэл хийх, аппарат тоног төхөөрөмжийн үнэлгээ, баталгаажуулалт хийх, урвалж, оношлуурыг зөв сонгох, тогтвортой хангах  болон хүний нөөцийг чадавхжуулах, хүрэлцээтэй тоног төхөөрөмжийн арчилгаа, үйлчилгээ, тохируулга оношлуурт хүрэлцээтэй төсөв санхүүг бүрдүүлэх хэрэгтэй байна. Энэ зорилтуудыг хэрэгжүүлэх ажлууд эхлээд явж байна. 2018 оны 5 сарын 30-аас 6 сарын 1-ны өдрүүдэд  лабораторийн эмч, мэргэжилтнүүдэд зориулсан мастер сургалт зохион байгууллаа.  Энэхүү сургалтын дараа манай ЦССҮТ цус бүлэгнэлтийн шинжилгээний удирдамж, заавар, шинжилгээний стандарт ажиллагааны заавруудыг боловсруулна. Мөн эмнэлгийн лабораторийн эмч, мэргэжилтнүүдэд түгээн холбогдох сургалтыг зохион байгуулна. Түүнчлэн ЦССҮТ –ийн технологийн тасаг нийслэл хотод, орон нутагт 26 цусны салбар төвөөр дамжуулан цус бүлэгнэлтийн цэвэршүүлсэн факторуудыг амбулаториор олгох, урьдчилан сэргийлэх эмчилгээний тунг олгох тусламж үйлчилгээг хүргэнэ. Ер нь энэ ажилд улсын төсвийг тодорхой хэмжээгээр нэмэгдүүлснээр олон төрлийн  факторуудын хангамжийг сайжруулах юм. Энэ чиглэлээр бид ажиллана. Уг өвчний онцлог нь тухайн өвчтөн насан туршдаа дутагдалтай факторыг нөхөх  эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай болдог.

\r\n

\r\n

\r\n \r\n\r\n